Statief

Het is wonderlijk hoe sommigen een camera met lens van ongeveer 3 kilo en waarde € 1500 op een statiefje schroeven dat in het beste geval € 60 heeft gekost. Nog erger zijn degenen die pochen dat ze een perfect scherpe opname hebben gemaakt zonder statief met een sluitertijd van 1/15 s. Op zoiets is maar één antwoord mogelijk: onzin.

Het zal verder in deze cursus duidelijk worden dat we zonder compromissen te sluiten een ideaal diafragma moeten kiezen en de sluitertijd die daarmee overeenkomt is over het algemeen traag.

Gebruik altijd een statief

Camerabeweging moet volledig uitgesloten worden. Gebruik dus een statief. Je zult bovendien merken dat als eenmaal je camera op een statief zit geschroefd, je meer tijd gaat nemen om een opname te maken. Je hoeft dat ding immers niet meer voor je gezicht houden tot je een armkramp krijgt. Dat geeft de tijd om na te denken, om een perfecte compositie te kiezen. Kortom een statief verbetert je fotografie aanmerkelijk. Wie zonder statief fotografeert zal blijven prutsen. Zo simpel liggen de zaken. De meeste statieven lijken echter gemaakt voor buitenaardse wezens : ze zijn 1.4 m hoog en hebben hendels en knoppen die blijkbaar enkel met tentakels te bedienen zijn. Bovendien zijn vele bijna onmogelijk aan te passen aan ongelijke oppervlakken. En we fotograferen nu eenmaal niet op een tegeltjesvloer.

Eigenschappen van een goed statief:

Voldoende gewicht . Een statief zal alleen maar stabiel zijn als hij voldoende gewicht in de schaal legt. Natuurlijk is dit afhankelijk van hetgeen erop moet komen en de omstandigheden. Neem voor de zekerheid echter een iets zwaarder statief. Die paar euro's wegen niet op tegen de schade van een omgewaaide camera. Een goeie truc is je zwaarste materiaal met de langste lens op het statief plaatsen, dan door de zoeker kijken en licht tegen je statief schoppen. Als je beeld danst heb je geen goed statief. Probeer dit al in de winkel!
Laag bij de grond. Een statief voor natuurfotografie is een all-rounder. Hij moet bruikbaar zijn voor tele, landschap èn macro. Dat laatste houdt in dat de statiefbenen volledig open moeten kunnen, op een manier waarbij de "kop" van het statief op de grond rust. De middenzuil omkeren zoals sommigen aanraden is op het eerste zicht een goed idee, maar is in de praktijk enkel in noodgevallen werkbaar. Je lens moet tussen twee statiefpoten uitsteken, dus die derde poot zit altijd op de plaats waar je hoofd moet zitten. Bovendien valt het niet mee een camera ondersteboven te bedienen.
Hoog genoeg. Het is de bedoeling dat je je statief constant gebruikt. Als je dus constant voorovergebogen moet werken omdat je statief 30 cm tekort komt, is een besparing van enkele euro's voor een lager statief dus erg onpraktisch. Toch is deze eigenschap niet echt belangrijk voor een goede foto. Koop liever een laag stevig statief dan één die hoog genoeg komt maar te licht is. Gebruik ook de middenzuil niet, dat is vrij onstabiel. Beter door de knieën gaan.
Robuust. Het statief gaat overal mee en komt in de slechtste weers-omstandigheden terecht in zand, aan de kust, etc. Een robuust, aluminium statief zonder al teveel lichte plastic hendeltjes gaat in die omstandigheden langer mee. Bovendien gebeurt het frequent dat plastic statieven en/of koppen bij vriesweer kapotspringen bij het aandraaien. Een stevige statiefkop is dus ook van belang.
Aangepaste statiefkop. Wat er op de drie poten van een statief komt kan je bij sommige merken kiezen. Vermijd statieven waar je de kop niet van kan verwisselen. Er zijn panoramakoppen, neigers, balhoofden, pistoolgrippen etc., elk aangepast aan een bepaald type fotografie en materiaal.

Statiefkop

De statiefkop is het beweegbare deel bovenop een statief waarop de camera wordt bevestigd. Het zorgt ervoor dat je de camera of lens naar boven of beneden, naar links of rechts kan bewegen. Het klassieke model is een zogenaamde panoramakop. Elke richting is apart instelbaar en dat is een groot voordeel. Bovendien zijn deze koppen niet moeilijk te maken, daardoor niet al te duur en zeer robuust. (statiefkop: zie onder)

Balhoofd

Een compleet ander soort is het balhoofd. Het werkt als een soort bal-in-kom gewricht. Hier zijn weer andere voordelen aan: een draai aan de knop en je beweegt je camera zoals je wil, een draai terug en alles zit moervast. De betere balhoofden kunnen gewichten aan tot 20 kg, en zijn dus uitermate geschikt voor zware telelenzen. Als er wat actie bij komt kijken wordt het uitermate vervelend als je drie draaiknoppen moet bedienen zoals met een panoramakop. Balhoofden zijn wel gevoeliger voor zand, water en vuil en omdat zo’n perfecte bol moeilijk te maken is zijn de betere ook een flink stuk duurder. (balhoofd: zie onder)

Wat zijn goede merken statieven en waarvoor gebruik ik ze?

Situatie 1 licht fotomateriaal - weinig geld
Mensen met een beperkte uitrusting zullen zich hoofdzakelijk bezighouden met landschappen en macro. Deze twee disciplines zijn met goedkoop materiaal perfect uit te voeren. Een body, een standaardlens, een groothoek (of een kleine zoom), wat tussenringen en we kunnen beginnen. Hier hoort uiteraard geen statief bij van 10 kilo. We zoeken dus iets dat wel stevig is, dat heel laag bij de grond kan (zo plat mogelijk voor zwammen bijvoorbeeld) en dat later nog kan dienen als we ons materiaal uitbreiden. Het gewicht mag niet te groot zijn, anders laten we het statief thuis. Er zijn heel veel statieven die bruikbaar zijn. Maar mijn voorkeur gaat uit naar een Manfrotto statief. Ik ben zeker dat sommige andere merken ook voldoen. Zorg ervoor dat de benen zo ver mogelijk open kunnen.

Situatie 2 zwaar fotomateriaal - weinig geld
Eigenlijk zou je dan geen zwaar fotomateriaal mogen hebben. Enfin, een tweedehandse Gitzo performance serie 4 of 5 lijkt me dan het meest geschikt. Dat zou iets moeten kosten van €100 - €250, panoramakop inclusief. Ook heel bruikbaar is een rijstzak. Een gewone stoffen vierkante zak gevuld met een korrelige materiaal zoals bonen, rijst of plastic-korrels. Hieronder wordt een heel bruikbaar type getoond, maar simpeler mag ook natuurlijk. Zo'n rijstzak kost niks, maar is UITERMATE bruikbaar en stabiel.

Pittenzak als statief

Situatie 3 zwaar fotomateriaal - veel geld
Dat is ook niet simpel, tenzij je echt héél veel geld hebt. Goede merken voor statieven zijn dan Gitzo en Sachtler, liefst in koolstofvezel. De eerste kost 1000 € (zwaarste versie), de tweede 2000 € (lichtste versie). Qua statiefkop heb je de keuze uit de Rolls Royce van de balhoofden, de Arca Swiss (zie afbeelding op de vorige pagina), een videokop of voor zware telelenzen een Wimberley , een buitenbeentje, maar ideaal voor actiefotografie met zware telelenzen. Deze kosten respectievelijk €500, €1000-€2000 en €550.


statiefkop	balhoofd

Lees op deze website nog meer over statieven en hun eigenschappen. Hier worden bijvoorbeeld ook Manfrotto statieven besproken.

Nachtfotografie: statief

Bij nachtfotografie is een statief onmisbaar. Een algemeen artikel over nachtfotografie treft u aan op deze fotografie site met tips voor beginners en gevorderen. Deze site bevat meer dan 200 artikelen over fotografie en het gebruik van de digitale camera.

Cursus fotografie

Wil je meer weten over fotografie, dan kun je de fotografie cursus doornemen. Je krijgt allerlei tips over thema's als belichting, compositie, gebruik van lenzen enzovoort. Daarnaast is er een speciale cursus natuurfotografie beschikbaar. In die cursus staan specifieke tips voor als je in de natuur wilt fotograferen.